Zanim przedstawię genezę Festiwalu Krzyżowa-Music, chciałbym nakreślić krótki wstęp historyczny.

Freya i Helmuth James von Moltke poznali się w 1929 roku w gronie ludzi skupionych wokół Eugenie i Hermanna Schwarzwaldów w Wiedniu. W środowisku tym nawiązali – prócz wielu innych więzi, które odcisnęły piętno na ich życiu – również przyjaźń z pianistą Rudolfem Serkinem. W 1951 roku Rudolf Serkin - wraz z innymi europejskimi muzykami przebywającymi na emigracji w amerykańskim stanie Vermont - powołał do życia festiwal muzyki kameralnej Marlboro Music. Kierował nim przez kilka dekad, a znaczenie tego festiwalu wykraczało daleko poza granice Ameryki. Właśnie w Vermont spotkał się ponownie z – jak się okazało –  mieszkającą w sąsiedztwie Freyą von Moltke oraz z jej dziećmi i wnukami. Wtedy to przedstawiciele trzech pokoleń rodziny von Moltke zaczęli angażować się na rzecz Marlboro Festival. W tym oto rodzinnym kontekście także ja i moja żona Dorothy poznaliśmy i pokochaliśmy festiwal Marlboro Music.

Również dyrektor artystyczna Krzyżowa-Music – Viviane Hagner, jako artystka uczestnicząca w festiwalu Marlboro Music, przeżyła tam ważne, formacyjne okresy. Jej karierze mogłem przyglądać się przez wiele lat jako dyrektor Festiwalu w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Viviane udało mi się też pozyskać do współpracy w charakterze kuratora Fundacji im. Freyi von Moltke. Kiedy poznała Krzyżową, od razu pojawiła się u niej idea: „To niezwykłe miejsce mogłoby stać się europejskim Marlboro“. Pomysłem tym podzieliła się z ówczesną dyrektor zarządzającą Fundacji im. Freyi von Moltke, Agnieszką von Zanthier, która z kolei opowiedziała o tej koncepcji mnie. Viviane Hagner – jako osoba regularnie uczestnicząca w festiwalu Marlboro, doświadczyła wszystkiego, co najważniejsze w tym wydarzeniu – idei spotykania się, współpracy oraz ponadpokoleniowej wymiany myśli i artystycznych idei przez doświadczonych, a także wschodzących muzyków: „seniorów“ i „juniorów“. O tych historycznych odniesieniach pomiędzy dwoma odległymi, położonymi po obu stronach Atlantyku na obszarach wiejskich miejscami rozmawialiśmy w 2013 roku podczas Festiwalu w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Wtedy zdecydowaliśmy się podjąć ryzyko, jakim było powołanie festiwalu Krzyżowa-Music „Muzyka z Krzyżowej. Dla Europy“. Był to niejako powrót tej niezwykłej idei z emigracji do rodzimej Europy.

Dwa lata później byliśmy gotowi. Viviane Hagner stworzyła wokół siebie kolegium (Faculty) liczące 40 znaczących, dobrze znanych współczesnych muzyków, w tym wielu „weteranów” Marlboro, oraz koncertujących po całym świecie muzyków swojego pokolenia. Spośród tego grona zaprasza „seniorów“ na kolejne edycje festiwalu. Poza tym doradzają jej oni też jako jury przy wyborze poszczególnych „juniorów“. Perspektywa współpracy z tak wybitnymi mistrzami już w pierwszym roku spowodowała prawdziwy boom aplikacyjny wśród wysoce uzdolnionych młodych muzyków z całego świata. Zaczęło się więc „dziać” już w 2015 roku, kiedy to nasi starannie dobrani „juniorzy“ – z właściwą sobie przebojowością –  zetknęli się po raz pierwszy z doświadczonymi maestrami.

1 września, gdy na zakończenie naszego V sezonu wybrzmią dźwięki „Niedokończonej symfonii” Schuberta, będziemy mogli powiedzieć, że w minionych pięciu latach w festiwalu łącznie wzięło udział 145 niezwykłych muzyków. Będą mieli oni wtedy za sobą 5 tys. noclegów w Krzyżowej oraz 3 333 godzin prób – po to, by w ramach 40 koncertów letnich i 26 koncertów podczas jesiennego tournée zaprezentować 186 dzieł przed publicznością liczącą łącznie 15 tys. słuchaczy. Oznaczać to będzie również, że w trakcie 10 sympozjów dyskutowali oni na tematy związane z rolą artystów w społeczeństwie i poznawali historię Krzyżowej. Aby wszystko to stało się możliwe ponad 200 – głównie prywatnych – osób i instytucji zaangażowało się w festiwal finansowo. 41 osób musiało zaś zakasać rękawy i wziąć się mocno do pracy – po to, by wszystko udało się pod względem organizacyjnym, a muzycy mogli zaprezentować muzykę na najwyższym poziomie. Natomiast „Krzyżowianie“, bo tak określają się dziś już ci muzycy, wspominając wspaniały czas, jaki wspólnie spędzili na festiwalach Krzyżowa-Music, czują się na całym świecie ambasadorami Krzyżowej i jej działań na rzecz łączenia narodów.

Matthias von Hülsen - dyrektor generalny Festiwalu Krzyżowa-Music