Rok 2019 to dla nas, osób zaangażowanych w dialog polsko-niemiecki i związanych z Krzyżową, rok szczególny. To rok bogaty w symbole. Dla Fundacji „Krzyżowa” rok 2019 to przede wszystkim 30. rocznice dwóch wydarzeń, które stały się kamieniami węgielnymi nie tylko dla jej powstania – ale także dla wartości, wokół których została ukonstytuowana.

30 lat temu, 2-4 czerwca 1989 roku we Wrocławiu odbyła się międzynarodowa konferencja, zorganizowana przez wrocławski Klub Inteligencji Katolickiej, pod tytułem „Chrześcijanin w społeczeństwie”. To właśnie wówczas, w przededniu wybór czerwcowych, w nastroju wyczekiwania na zmianę, która obejmie nie tylko Polskę, ale całą Europę Środkową, w gronie uczestników zapadła decyzja, aby podjąć starania mające na celu utworzenia międzynarodowego miejsca spotkań w Krzyżowej. Miejsca, które stanie się przestrzenią wolnego, otwartego dialogu dla młodych ludzi przede wszystkim z Polski i Niemiec.

Powyższe działania, zainicjowane przez środowiska, które od wielu lat wspierały porozumienie polsko-niemieckie, stały się zarazem powodem, dla których to właśnie w Krzyżowej, nie zaś w innym miejscu, 12 listopada 1989 roku odbyła się msza święta, która przeszła do historii jako polsko-niemiecka Msza Pojednania. W podzielonej na dwa wrogie sobie bloki Europie, pamiętającej doskonale tragedię II wojny światowej, ceremonia religijna, podczas której obok siebie stanęli polski premier i niemiecki kanclerz, sama w sobie była wydarzeniem. Za sprawą jednego gestu, który wykraczał poza formalne rytuały przynależne ceremoniałowi, to wydarzenie (polityczne) zyskało rangę symbolu – stając się dla wielu obietnicą nowego otwarcia w relacjach pomiędzy sąsiadami, których dzieliła tragiczna historia.

Dziś, na początku roku 2019, powyższe wydarzenia, zarówno konferencja KIK, jak i przede wszystkim Msza Pojednania, poprzez swoją 30. rocznicę w sposób szczególny stają w centrum zainteresowania Krzyżowej. Oba stanowią bowiem momenty, bez których nie doszłoby do powstania Fundacji „Krzyżowa”.

Kluczowym zadaniem, które staje przed nami, jest jednak, aby w tym roku - jak i w każdym mającym nastąpić po nim - istota obchodów rocznicowych nie koncentrowała się wyłącznie wokół celebry okrągłych cyfr. Istotą rytuałów pamięci powinno być bowiem nie tylko wspominanie przeszłości, ale przede wszystkim formułowanie krytycznych pytań, jakie znaczenie dla nas - żyjących tu i teraz - ma dialog, porozumienie i pojednanie w szarpanej populizmami Europie. Chcemy również pytać, w jaki sposób wiedza o przeszłości, ale też i tradycja kolejnych upamiętnień, kolejnych rocznic, kształtuje nas jako następne pokolenie Europejczyków. Pokolenie, które wychowane w pokoju i dobrobycie, pielęgnuje pamięć o II wojnie światowej, o niemieckich zbrodniach na Polakach oraz trudnym polsko-niemieckim pojednaniu tylko po to, aby wyciągać z niej konieczną dla nas naukę. Niechęć lub nieumiejętność ponoszenia odpowiedzialności za dobro zbiorowe, skrajny kapitalistyczny indywidualizm i populizm prowadzą każdorazowo do podziałów, napięć i konfrontacji. Jedynym sprawdzonym antidotum na te choroby jest edukacja i dialog z Innym. Dlatego tak ważne są dla nas, dla Krzyżowej, te rocznice. Chcemy, by pamięć o dorobku polsko-niemieckiego pojednania była dla nas inspiracją i bodźcem do budowania lepszej przyszłości. Dla nas i dla tych, którzy po nas nadejdą.

Prof. UW dr hab. Waldemar Czachur              
Przewodniczący Rady Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego