Rozwinięcie tematyki odcinka
(...) Symbolem siły oraz determinacji i jednocześnie żywym i widocznym znakiem społecznego dialogu polsko-niemieckiego jest powołana oddolnie w roku 1990 Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. Jako niezależna organizacja pozarządowa o charakterze edukacyjnym stała się ona jednocześnie sukcesorem zarówno dziedzictwa niemieckiego ruchu oporu, jak i pojednania polsko--niemieckiego. Odbywające się w Krzyżowej spotkania młodzieży, przede wszystkim z Polski i Niemiec, oraz liczne programy z zakresu edukacji historycznej, obywatelskiej czy międzykulturowej, kierowane do różnych grup docelowych, są również istotną platformą dialogu polsko-niemieckiego. Jednak taką pracę wykonuje szereg innych, również ważnych jednostek edukacyjnych. Na czym więc polega specyfika Krzyżowej jako miejsca dialogu polsko-niemieckiego w wymiarze edukacyjnym? Krzyżowa to miejsce autentycznych wydarzeń, pokazujących siłę dialogu: trzech narad Kręgu z Krzyżowej oraz polsko -niemieckiej Mszy Pojednania. Przestrzeń intelektualnych napięć pomiędzy tymi dwoma bardzo intymnymi doświadczeniami dla Polaków i Niemców tworzy unikatowe warunki nie tylko do zrozumienia tego, na czym polega istota dialogu polsko-niemieckiego i liczne jego trudności, ale w głębszym sensie również na czym polega proces kształtowania trudnego porozumienia europejskiego. W Krzyżowej dochodzi zatem do ciągłego dialogu różnych jej spuścizn, często bardzo nieświadomie podczas licznych międzynarodowych spotkań młodzieży. Nie pozostają one bez znaczenia ani dla uczestników wymiany młodzieży ani dla samej Krzyżowej. (...)
(...) Od lat 60., a już na pewno od historycznego przełomu, jakim był „List Biskupów” z 1965 roku, część polskich intelektualistów łączyła przyszłość Polski w Europie z nawiązaniem dobrych relacji z Niemcami. Wobec negatywnej reakcji władzy PRL zyskało to z czasem dodatkowy wymiar, gdyż dla części społeczeństwa opór przeciwko komunistycznej dyktaturze wyrażał się między innymi w wolnym dialogu polsko-niemieckim. Dla ludzi o takim rodowodzie intelektualnym żadne inne miejsce w Polsce nie miało porównywalnego potencjału zinstytucjonalizowania dialogu polsko-niemieckiego jak siedziba rodowa Helmutha Jamesa von Moltke, założyciela i głównego animatora niemieckiej, antynazistowskiej organizacji, nazwanej przez Gestapo Kręgiem z Krzyżowej, pracującej nad odnowieniem demokratycznych Niemiec opartych na chrześcijańskich wartościach moralnych. Chociaż Krzyżową znali wówczas tylko nieliczni niemieccy i jeszcze węższa liczba polskich intelektualistów, to właśnie ona została uznana za miejsce predestynowane do zainicjowania międzynarodowego dialogu w podzielonej Europie. (...)
PUBLIKACJE
„Krzyżowa jako miejsce dialogu polsko-niemieckiego” - pod tym tytułem kryją się refleksje osób zaangażowanych w sprawy Krzyżowej na temat potenciału tego miejsca i jego dziedzictwa dla stosunków polsko-niemieckich w integrującej się Europie. Podejmowane są tematy związane ze specyfiką polsko-niemieckiego pojednania w kontekście jedności Europy, z percepcją Kręgu z Krzyżowej w Polsce i Niemczech oraz z edukacją historyczną i obywatelską w Krzyżowej.
Publikacja powstała w ramach projektu pt.: Stan i perspektywy narracji Krzyżowej w Polsce i Niemczech – analiza naukowa, realizowanym przez Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, Forschungsstelle Gedenkstätte Deutscher Widerstand w Berlinie i Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Projekt wspierany przez Polsko-Niemiecką Fundację na rzecz Nauki w Frankfurcie nad Odrą.
(...) Organizacje pozarządowe w Polsce po 1989 r. stały się niemal synonimem społeczeństwa obywatelskiego. W pierwszych latach istnienia III Rzeczypospolitej stowarzyszenia i fundacje zakładane przez obywateli (przynajmniej co do zasady) stawiających sobie za cel realizację jakichś wspólnych celów i przysparzanie dobra wspólnego szybko zajęły miejsce między gospodarką a sferą publiczną, tworząc trzeci sektor. Celem tego artykułu jest przedstawienie kilku kluczowych aspektów rozwoju sektora pozarządowego w Polsce. Jednocześnie autor stawia tezę, że w okresie, gdy powstawał niniejszy tekst, organizacje pozarządowe weszły w kolejny etap swojego rozwoju i muszą na nowo odpowiedzieć na pytanie o swoją tożsamość i miejsce w społeczeństwie obywatelskim. (...)
(...) Co zawiera raport? Znajdą w nim Państwo informacje o ludziach angażujących się w działania organizacji, zatrudnieniu, wolontariacie, sytuacji finansowej, partnerach oraz problemach i potrzebach organizacji, a także o wyżej już wspomnianych trzech nowych blokach tematycznych. Wyniki badania zostały wzbogacone o komentarze ekspertów i ekspertek pogłębiające zrozumienie danych. Chcąc dostarczyć Państwu użyteczny, a zrazem kompleksowy materiał, musiałyśmy dokonać pewnej selekcji publikowanych danych. Jeszcze bardziej szczegółowe analizy, pogłębione ujęcia poszczególnych tematów oraz nowe wątki z badania znajdą Państwo w serwisie fakty.ngo.pl.
A jakie są najważniejsze wnioski płynące z badania? Po pierwsze, obserwujemy pewną stabilizację sytuacji organizacji – w wielu badanych obszarach nie odnotowujemy dużych zmian w stosunku do 2015 roku. Można to różnie interpretować – jako osiągnięcie stanu pewnej równowagi lub jako stagnację i zahamowanie rozwoju. Są też niestety obszary, w których sytuacja organizacji się pogarsza – przede wszystkim dotyczy to kapitału ludzkiego. Coraz powszechniejsze są problemy z zaangażowaniem oraz utrzymaniem personelu, do tego dochodzi wypalenie liderów i liderek oraz mała konkurencyjność organizacji jako pracodawcy. Być może ze względu na te trudności organizacje w 2018 roku mało optymistycznie oceniły warunki działalności w minionym roku, ale jednocześnie mają nadzieję na zmianę na lepsze w roku 2019. (...)
AUDYCJA
W XIX wieku w Krzyżowej swoją siedzibę miała rodzina von Moltke, a w czasie II wojny światowej działał antynazistowski ruch oporu tzw. Krąg z Krzyżowej. Obecnie na terenie dawnego folwarku i Domu na Wzgórzu mieści się Fundacja "Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego". To miejsce pamięci o trudnych polsko-niemieckich relacjach, a także przestrzeń dla sztuki i edukacji obywatelskiej przyszłych pokoleń.
Razem z Justyną Piernik zwiedzaliśmy zabytkowe obiekty i aktualnie trwające wystawy, przypominaliśmy historię. Spotkaliśmy się również z koordynatorami działań kulturalnych, którzy zapowiadali m.in. Festiwal Krzyżowa Music (15-27 sierpnia).
WIDEO
Krzyżowa żyje międzynarodowymi projektami dla dzieci i młodzieży!
Jak wyglądają takie spotkania?
W jaki sposób uczestnicy odkrywają swoje talenty?
Jak się komunikują?
Czy dobrze się bawią?
Odpowiedzi znajdziecie w filmie.
„Nie był Europy. Mieliśmy wojnę"
Jan Jakub Wygnański - socjolog, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, stypendysta Uniwersytetu Yale. Działacz opozycji demokratycznej w latach 80-tych. Uczestnik rozmów Okrągłego Stołu. Jeden z animatorów ruchu organizacji pozarządowych w Polsce od początku lat 90-ych. Współtwórca m.in. Banku Danych o Organizacjach Pozarządowych prowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor oraz Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. Badacz społeczeństwa obywatelskiego, wolontariatu i filantropii w Polsce. Założyciel i obecnie Prezes Zarządu Fundacji STOCZNIA. Współtwórca Funduszu Obywatelskiego gromadzącego środki na rzecz inicjatyw chroniących ład demokratyczny w Polsce. Członek Kapituły nagrody im Anody – Rodowicza przyznawanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Felietonista kwartalnika Więź. Laureat m.in. Nagrody im. Andrzeja Bączkowskiego, Nagrody Totus Tous, Nagrody im. Ks. J. Tischnera, Odznaczony Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Polonia Restituta, Senior Ashoka Fellow.
dr Robert Żurek – absolwent historii i teologii katolickiej na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie. W 2003 r. obronił pracę doktorską poświęconą stosunkom między polskim a niemieckim Kościołem ewangelickim i katolickim w latach 1945-1956. Był m. in. pracownikiem naukowym i zastępcą dyrektora Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie (2006-2012), a później dyrektorem Oddziału Wrocławskiego Instytutu Pamięci Narodowej (2013-2016). Od 2016 r. dyrektor zarządzający Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. Autor licznych publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym monografii „Zwischen Nationalismus und Versöhnung. Die Kirchen und die deutsch-polnischen Beziehungen 1945-1956” oraz „Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1948".
