Za sprawą pandemii COVID-19 rok 2020 zapamiętamy jako bardzo trudny, jako czas, w którym snucie planów na przyszłość ustąpiło miejsca strachowi o zdrowie swoje i bliskich, lękowi o pracę i bezpieczne jutro. W takich warunkach działalność Fundacji „Krzyżowa” musiała ulec zmianie. Wiele planów, które chcieliśmy zrealizować w tym roku zostało odłożonych na później, wiele z nich musieliśmy zmienić lub poszukać innych sposobów na wcielenie ich w życie.
Rok 2020 miał być dla Fundacji bardzo owocny, liczyliśmy na rekordową liczbę projektów i odwiedzających. Tylko w okresie od marca do czerwca w Krzyżowej planowanych było 69 kilkudniowych projektów, w których miało uczestniczyć blisko 3000 osób. W większości były to polsko-niemieckie wymiany szkolne. Lockdown w Polsce i innych krajach Europy przekreślił wszystkie te plany. W ciągu kilku tygodni musieliśmy całkowicie zmienić podejście do realizacji naszych projektów, w których przecież wymiany młodzieżowe i spotkania ludzi z różnych krajów zawsze stanowiły najistotniejsze elementy. W tym kryzysowym roku zostaliśmy zmuszeni do znalezienia rozwiązań dwóch kluczowych problemów: jak Fundacja „Krzyżowa” ma przetrwać i jak może, pomimo wszystko, realizować swoją misję.
Odwołanie prawie wszystkich projektów pozbawiło nas znacznej części przychodów. Bardzo realna stała się perspektywa zwolnień pracowników a nawet ogłoszenia upadłości Fundacji. W tej sytuacji podjęliśmy szereg działań, które miały uchronić nas przed tymi najgorszymi scenariuszami. Zredukowaliśmy wynagrodzenia całego zespołu, przeformatowaliśmy część projektów, by móc je realizować online, zaapelowaliśmy o pomoc do naszych partnerów i przyjaciół oraz zwróciliśmy się z prośbą o nadzwyczajną pomoc do rządów Polski i Niemiec, których polityczne i finansowe wsparcie przed 30 laty umożliwiło utworzenie Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży.
Działania te przyniosły efekty – otrzymaliśmy wsparcie od naszych partnerów i przyjaciół, na czele z Polsko-Niemiecką Współpracą Młodzieży, Gminą Świdnica, Kreisau-Initiative e. V., a także od indywidualnych darczyńców. Skorzystaliśmy z oferowanej przez rząd Polski tarczy antykryzysowej. Otrzymaliśmy też specjalną dotację od rządu Niemiec, bez której byłoby nam bardzo trudno przetrwać ten trudny okres. Wspierały nas również gremia Fundacji, na czele z Radą Nadzorczą. Nasi pracownicy, mimo pracy w niepełnym wymiarze godzin, z pełnym poświęceniem realizowali projekty i zdobywali granty na kolejne. Dzięki temu udało się zapewnić Fundacji stabilność finansową do końca roku.
Do rozwiązania pozostał problem – jak działać w nowych warunkach, w reżimie sanitarnym? Jak realizować projekty na najwyższym poziomie merytorycznym, respektując jednocześnie wszystkie ograniczenia związane z panującą epidemią? Metody, które stosowaliśmy od lat, sprawdzone i dopracowane w szczegółach okazały się bezużyteczne. Nie mogliśmy zorganizować spotkań grup młodzieży, ale pozostaliśmy z nimi w kontakcie. Przygotowaliśmy nową ofertę programową, możliwą do realizacji w formie online i w dalszym ciągu staraliśmy się tworzyć w Krzyżowej miejsce spotkań, chociażby wirtualnych.
Wiosną i latem zrealizowaliśmy kilkadziesiąt webinariów i warsztatów online, w których uczestniczyli uczniowie oraz nauczyciele z Polski i Niemiec. W tym czasie odbyły się 2 lekcje LIVE z Krzyżowej, emitowane na kanałach Bundeszentrale für Politische Bildung. W trybie online zrealizowaliśmy też nasze cykliczne czy długoterminowe projekty, takie jak: Seminarium „Drogi Wolności”, projekt „#CreatingSpace A Digital Future with Ethics in Mind”, szkolenia z edukacji globalnej czy spotkania w ramach Szkoły Dialogu. Wspólnie z naszym partnerskim stowarzyszeniem z Berlina – Kreisau-Initiative – po raz pierwszy zorganizowaliśmy BarCamp online „(Hi)Storytelling: My History, Your History, Our History". Obecnie przygotowywany jest dokument z rekomendacjami powstałymi w trakcie tego spotkania na temat nowoczesnych i wirtualnych form edukacji historycznej w różnych krajach.
Dostrzegając problemy z dostępem do atrakcyjnych i wartościowych materiałów dydaktycznych, z których mogliby korzystać nauczyciele podczas nauczania zdalnego, stworzyliśmy scenariusze oraz materiały audiowizualne, mogące uatrakcyjnić lekcje online. W ramach projektu „(Nie)pokój 1945” powstały podcasty, będące rozmowami historyków na temat historii najnowszej oraz scenariusze lekcji. Kolejne scenariusze, tym razem dotyczące społecznego dialogu, powstały w ramach projektu „Laboratorium dialogu i pojednania”. Swoistą formułę „lekcji z Krzyżowej” mają też filmy zrealizowane w ramach projektu „Nie było Europy. Mieliśmy Wojnę”. Każdy z ośmiu odcinków prezentuje historię, idee lub działalność Fundacji „Krzyżowa” w kontekście historii Europy – jej konfliktów, pojednania i integracji.
W czasie wakacji mogliśmy choć na chwilę przypomnieć sobie atmosferę Krzyżowej sprzed pandemii. Udało się zrealizować nasze letnie projekty, międzynarodowe spotkania dzieci i młodzieży, w niemal tradycyjnej formule, jedyną różnicą były wszechobecne maseczki, płyny dezynfekujące i społeczny dystans. Odbyły się również coroczne muzyczne projekty: Kurs Mistrzowski „Uczniowie Mistrzów", Summer Guitar Festival, Międzynarodowy Festiwal Flamenco, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej Krzyżowa-Music oraz – po raz pierwszy – Indyjskie lato taneczne w Krzyżowej.
Wszyscy z radością obserwowaliśmy jak Krzyżowa znów powoli zaczyna tętnić życiem, jednak jesień przyniosła kolejną falę pandemii a wraz z nią powrót ograniczeń w Polsce i innych krajach. Dziś z niepokojem patrzymy w przyszłość, jednak jesteśmy bogatsi o doświadczenia pomagające przystosować się do nowych warunków. Wiemy, że dzięki kreatywności, współpracy i wzajemnej życzliwości możemy wiele zdziałać nawet w niesprzyjających okolicznościach. Przypuszczamy, że nadchodzący rok 2021 nie będzie łatwy, ale wierzymy, że Fundacja „Krzyżowa” w dalszym ciągu będzie realizować swoją misję najlepiej jak potrafi.
dr Robert Żurek – członek Zarządu, dyrektor zarządzający Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
