W tym tygodniu, chcielibyśmy zaproponować Wam tekst dr Annemarie Franke, członkini Rady Nadzorczej Fundacji „Krzyżowa”, który pokazuje, w jaki sposób obecna w środowisku niemieckim pamięć Krzyżowej, postrzeganej jako miejsce spotkań antyhitlerowskiej grupy Kreisauer Kreis, przyczyniła się do pierwszych prób powołania na jej terenie międzynarodowego miejsca spotkań – a tym samym wzmocnienia działań na rzecz zbliżenia polsko-niemieckiego.
Jest to zarazem tekst, który koresponduje z polecanym w ubiegłym tygodniu artykułem autorstwa prof. Waldemara Czachura – niech to zatem będzie pretekst, aby zapoznać się z nimi, jeden po drugim.
#Krzyżowa_czyta #Krzyżowa_poleca
(…) W maju 1970 roku, w związku z obchodami 25-lecia zakończenia II wojny światowej, Franz von Hammerstein wysłał do bońskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych broszurę informującą o utworzonym niedawno w Berlinie Haus Kreisau. Dołączył do niej apel o rozważenie, czy pałac i gospodarstwo w Krzyżowej nie byłyby właściwą lokalizacją domu spotkań, służących porozumieniu niemiecko-polskiemu. Był wówczas (w latach 1968–1975) sekretarzem generalnym Akcji Znak Pokuty (Aktion Sühnezeichen), którą założył wspólnie z Lotharem Kreyssigiem w roku 1958, jeszcze przed podziałem Berlina. W maju 1970 roku RFN nie miała jeszcze stosunków dyplomatycznych z PRL, ale nowy rząd kanclerza Willy’ego Brandta zapowiadał zmiany i inicjatywę Franza von Hammersteina i jego przyjaciół należy widzieć w tym kontekście. Opracowana w roku 1968 broszura prezentuje berliński Haus Kreisau i wyjaśnia, dlaczego nosi on taką nazwę. Zredagowali ją wspólnie Franz von Hammerstein, Freya von Moltke i Harald Poelchau. Prezentuje samą instytucję i jej ofertę programową, ale przede wszystkim przedstawia członków Kręgu z Krzyżowej, którzy nazwie Haus Kreisau „nadali znaczenie”. Na 4. stronie broszury widoczna jest fotografia drogowskazu „Krzyżowa 3 [km]”, zrobiona przez kogoś przy okazji pobytu w Polsce.
Autorzy pokrótce opisują Krąg z Krzyżowej, a pod koniec zwracają uwagę na stosunek Helmutha Jamesa von Moltke do Polski: Po wszystkim, co wydarzyło się w Polsce od roku 1939, Krąg z Krzyżowej jasno rozumiał, że Niemcy mają tam wiele do naprawienia. Moltke wielokrotnie rozmawiał z innymi o „zadośćuczynieniu” dla Polaków. Z tego akurat punktu widzenia granica Niemiec nie była dla niego aż tak ważna.
*Tekst został opublikowany w tomie (Nie)symboliczne pojednanie. Rozważania o relacjach polsko-niemieckich po 1945 roku, red. T. Skonieczny, Wrocław 2019.
