W jeden ze styczniowych weekendów 2020 r. około 70 pracowniczek i pracowników oraz wolontariuszek i wolontariuszy Fundacji „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego z trzech dziesięcioleci obchodziło w Krzyżowej 30. rocznicę powstania Fundacji. Wszyscy zostali poproszeni o przesyłanie pamiątkowych zdjęć z czasu, gdy pracowali w Krzyżowej. Organizatorzy spotkania chcieli przygotować prezentację tych fotografii na uroczysty wieczór. Na licznych zdjęciach z lat 90. można było zobaczyć Ewę Unger w gronie współpracowników. To zrozumiałe, była wówczas przewodniczącą zarządu fundacji i jednocześnie pracowała społecznie na co dzień we wrocławskim biurze Fundacji oraz regularnie uczestniczyła w posiedzeniach, spotkaniach i wydarzeniach publicznych w samej Krzyżowej. Uczestnicy jubileuszowego zjazdu przekazali Ewie Unger pisemne życzenia i pozdrowienia, które dotarły do niej w formie kilkustronicowego listu. Adresatka czytała te słowa w pełnej świadomości, kilka razy, z radością, choć nie wszystkich autorów znała osobiście. Dziś wiemy, że ten list był symbolicznym pożegnaniem i podziękowaniem - podziękowaniem za 30 lat istnienia instytucji, która nie powstałaby bez Ewy Unger, jednej z wielkich, ważnych i zasłużonych kobiet w historii Krzyżowej.
[FOTO: Marek Aureliusz Pędziwol]
Ewa Elżbieta Unger urodziła się 20 października 1926 roku w Królewskiej Hucie (od 1934 roku Chorzów). Wychowała się w polskiej rodzinie zasymilowanych Żydów. Jej matka pochodziła z Wiednia, dlatego Ewa i jej starszy brat Stefan dorastali obcując z językiem niemieckim. Po wybuchu II wojny światowej rodzina uciekła do Lwowa, skąd latem 1940 r. została deportowana na Syberię do obozu pracy, gdzie ciężko pracowała przy wyrębie lasu. Po wyzwoleniu z obozu rodzina trafiła do jednego z kołchozów w Kazachstanie.Wskutek deportacji i wojny Ewa straciła ojca i brata.
W kwietniu 1946 matka i córka mogły powrócić do Polski, ich nowym domem stał się Wrocław. Obie kobiety przyjęły chrzest i stały się praktykującymi katoliczkami. Ewa Unger zdała maturę w szkole wieczorowej, ukończyła studia, a w 1960 uzyskała tytuł doktora nauk przyrodniczych. Pracowała na różnych stanowiskach na uczelni i w laboratoriach.
W 1974 r. podjęła decyzję o rezygnacji z dalszej pracy na uczelni na rzecz pełnoetatowego zaangażowania się w pracę Klubu Inteligencji Katolickiej (KIK) we Wrocławiu. Ewa Unger należała do Klubu od jego założenia w 1958 roku i szybko stała się jego aktywnym członkiem pełniąc różne funkcje w zarządzie.
Dzięki swojej otwartości i znajomości języka niemieckiego była wsparciem dla gości z obu części Niemiec, którzy od lat 60. szukali we Wrocławiu kontaktów, aby wspólnie podjąć próbę budowania nowego języka i porozumienia pomiędzy Polakami i Niemcami. Zaowocowało to różnorodnymi kontaktami, a przede wszystkim długofalową współpracą z grupą dortmundzką wywodzącą się z Kręgu z Bensbergu. Na początku lat 80-tych, w okresie stanu wojennego i niedoboru żywności oraz leków w Polsce, parafie z Dortmundu bardzo skutecznie wspierały mieszkańców Wrocławia transportami darów. Ewa Unger była zawsze w centrum tych działań.
Przez wiele lat pełniła funkcje wiceprzewodniczącej i sekretarza zarządu KIK, a w latach 1988-1990 była przewodniczącą Klubu. W tym okresie KIK angażował się na rzecz uratowania i przejęcia zespołu pałacowego w Krzyżowej w celu utworzenia w tym miejscu międzynarodowego domu spotkań. Ewa Unger stała się jedną z kluczowych postaci tworzących późniejszą Fundację „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego.
We wrześniu 1990 roku ukonstytuowała się pierwsza Rada nowo założonej Fundacji „Krzyżowa“, która wybrała Ewę Unger na swoja przewodniczącą. W kolejnych latach to ona współtworzyła i kształtowała pracę Fundacji. Nie obyło się bez problemów i konfliktów. W swoim przemówieniu na uroczystym otwarciu Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Krzyżowej, w czerwcu 1998 r., podkreśłała:
„Utworzenie planu przebudowy i przełożenie go na konkretne zadania i poczynania tak, aby zmieścić się w przewidzianym czasie i kosztach, to była, mimo wszystkich związanych z tym trudności, łatwiejsza część problemu budowy Międzynarodowego Domu Spotkań. Zadaniem trudniejszym, w pewnym sensie wręcz karkołomnym, było zgranie wyobrażeń i oczekiwań osób z tak różnych środowisk, o tak odmiennych doświadczeniach i nawykach.“
Na tym etapie rozwoju Fundacji szczególnie ważne było wzajemnego zrozumienie. W dużej mierze to właśnie dzięki ogromnemu wysiłkowi Ewy Unger, pośredniczącej między językami i kulturami, udało się tak wiele osiągnąć.
Niestety, w 2003 r., w Fundacji nastąpił kryzys, którego nie udało się przezwciężyć poprzez dialog i dyskusję. Drogi Fundacji „Krzyżowa“ i jej wieloletniej przewodniczącej rozeszły się.
Związana niezmiennie z przesłaniem Krzyżowej Ewa Unger uczestniczyła w 2004, 2009 i 2014 roku w rocznicowych mszach w Krzyżowej upamiętniających Mszę Pojednania z 1989 roku. Była jednym z gości honorowych podczas uroczystego otwarcia stałej wystawy „Odwaga i Pojednanie” z udziałem kanclerz Angeli Merkel i premier Ewy Kopacz w listopadzie 2014 roku. Słowa Ewy Unger jako ambasadorki polsko-niemieckiego pojednania po II wojnie światowej przytoczone są na jednej z tablic wystawy: „Nienawiść. Ja rozumiem jej powód, ale to nie znaczy, że należy ją wzbudzać.“
Za swoją działalność otrzymała wysokie odznaczenia państwowe przyznawane przez Polskę i Niemcy, a także przez gminę Świdnica, miasto Wrocław i województwo dolnośląskie.
Ewa Unger zmarła 15 marca 2020 roku w Toruniu otoczona opieką najbliższych. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 21 marca 2020 roku we Wrocławiu. Została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu przy ul. Bujwida we Wrocławiu (pole 7, rząd 8). Ze względu na pandemię koronawirusa pogrzeb mógł się odbyć tylko w wąskim gronie. Uroczystości żałobne i upamiętniające Ewę Unger planowane są w późniejszym terminie.
W przygotowaniu jest publikacja na temat życia i działalności śp. Ewy Unger. Jeśli ktoś chciałby podzielić się osobistymi wspomnieniami, listami, tekstami lub zdjęciami, prosimy o przesłanie ich do Annemarie Franke lub o kontakt z nią poprzez adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Z Bliskimi i Przyjaciółmi śp. Ewy Unger łączymy się w poczuciu żalu i straty, ale jednocześnie wdzięczności za Jej wkład w dzieło pojednania polsko-niemieckiego.
dr Annemarie Franke - Rada Nadzorcza Fundacji „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego
