(Nie)przystające. Pamięć i edukacja o II wojnie światowej w Polsce i Niemczech. Rekonesans, pod red. Tomasza Skoniecznego, wyd. Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, Krzyżowa 2022.
„(Nie)przystające. Pamięć i edukacja o II wojnie światowej w Polsce i Niemczech. Rekonesans”, to najnowsza publikacja przygotowane przez Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. W jej skład wchodzą teksty napisane przez historyczki i historyków, specjalistki i specjalistów od edukacji z Polski i Niemiec, których zaprosiliśmy, aby przedstawili, w jaki sposób II wojna światowa obecna jest dziś w tych obszarach życia publicznego, które mają największe znaczenie dla kształtowania się zbiorowego wyobrażenia o przeszłości (a przez to w jakimś stopniu o teraźniejszości).
Dzięki przedstawionym przez nich ekspertyzom, których wstępne ustalenia prezentujemy w niniejszej publikacji, będziemy mogli przygotować narzędzia edukacyjne i popularyzatorskie o II wojnie światowej pomocne, aby w Krzyżowej skuteczniej opowiadać tę historię. Historię skomplikowaną i wymagającą, której forma przekazu powinna być dostosowana do różnych wrażliwości i przyzwyczajeń odbiorców – ale o treści, która nie fałszuje prawdy historycznej i nie unika trudnych tematów.
Dziś, w 83 rocznicę wybuchu II wojny światowej, udostępniamy tę publikację szerokiemu gronu odbiorców, mając nadzieję, że zawarte w niej teksty zostaną twórczo wykorzystane w pracy edukacyjnej prowadzonej w międzynarodowych miejscach spotkań, w których – podobnie jak w Krzyżowej – spotyka się młodzież z Polski i Niemiec. Liczymy również, że materiały te staną się impulsem dla nauczycielek i nauczycieli z Polski i Niemiec, aby uwrażliwić uczennice i uczniów na różnice w polskiej i niemieckiej pamięci o II wojnie światowej. Jak bowiem piszą autorzy wstępu do niniejszej publikacji:
„(…) Wyzwaniem, które stoi przed nami, jest zatem odkrycie, w jaki sposób opowiadać o historii i pamięci o II wojnie bez zafałszowywania historii, ale z zachowaniem formy, która będzie czytelna dla drugiej strony. Która będzie uwzględniała jej przyzwyczajenia i nawyki myślowe. I nade wszystko, nie będzie odzierała partnera z godności.
Dziś, tak jak zawsze, potrzebujemy dialogu, który nie ucieka od trudnej przeszłości, ale także nią nie epatuje. Dialogu, który przede wszystkim jest nakierowany na wzajemne zrozumienie. Tak jak Niemcy muszą zdobyć wiedzę o polskim doświadczeniu z lat 1939–45 oraz kształcie współczesnej pamięci zbiorowej o tym okresie, która nadal jest niezwykle silna w Polsce – tak też Polacy muszą zrozumieć, że nieobecność w bieżących dyskusjach pewnych tematów, nieczytelne dla strony polskiej tendencje w polityce historycznej czy budzące sprzeciw rytuały pamięci z małymi wyjątkami nie są wyrazem niemieckiej niepamięci czy chęci negowania brunatnego dziedzictwa. Oba społeczeństwa w swoim myśleniu o II wojnie światowej znajdują się po prostu w innym miejscu. Potrzeba im zatem stworzyć przestrzeń do spotkania i dialogu o historii, która, niemal 80 lat po zakończeniu wojny, nie powinna nas już dzielić”.
Publikacja dostępna jest do pobrania pod linkiem [PDF]
Publikacja powstała w ramach działania „II wojna światowa. Historia i pamięć”, realizowanego jako część kilkuletniego dofinansowania Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, przyznanego przez Narodowy Instytut Wolności (Program Wspierania Rozwoju Międzynarodowych Domów Spotkań na lata 2021–2030).
