Prawie rok temu Fundacja “Krzyżowa” oraz partnerska organizacja Kreisau-Initiative e.V., otrzymały nagrodę NETTZ-Förderpreis za projekt #CreatingSpace A digital future with ethics in mind. Jego idea zrodziła się z refleksji i doświadczeń instytucji edukacyjnych zajmujących się edukacją polityczną, które dostrzegły konieczność połączenia jej z kompetencjami medialnymi. Zauważono wyraźną potrzebę podjęcia działań w celu rozszerzenia kompetencji medialnych o kompetencje w zakresie etyki mediów cyfrowych. Po otrzymaniu nagrody, w Krzyżowej odbyło się, w grudniu w 2019 roku, spotkanie inauguracyjne na temat etyki cyfrowej. Następnie rozpoczęła się faza koncepcyjna, mająca na celu przygotowanie cyklu projektu w 2020 r. Mieliśmy na to zagwarantowane fundusze, uczestnicy zostali już zrekrutowani i wtedy pojawił się koronawirus, a wraz z nim pytanie: czy podejmiemy się zrealizowania tego projektu online? Odpowiedź brzmiała: tak! Po organizacyjnym maratonie i dzięki elastyczności naszych sponsorów – Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Fundacji Konrada Adenauera, a także uczestników projektu, po kilku dniach intensywnej pracy koncepcja szkolenia w wersji online była gotowa.
Szkolenie #CreatingSpace na temat etyki cyfrowej w przestrzeni wirtualnej odbyło się w dniach 7-12.05.2020 r. W ciągu 6 dni 16 uczestników z Ukrainy, Polski i Niemiec zdobywało wiedzę na temat metod nauczania, które powinny promować świadomość cyfrowych wartości, a także pokazywać młodym ludziom jak mogą bronić się przed mową nienawiści w internecie. Warsztaty zaznajomiły uczestników z zestawem narzędzi i metod, które mogą wzmocnić osobowość młodych ludzi, umożliwić autorefleksję, promować empatię i zrozumienie różnorodności. A następnie pokazały jak wykorzystać te narzędzia i metody w pracy z młodzieżą.
Szkolenie miało odbyć się w formie tradycyjnego spotkania, jednak podobnie jak wiele innych planów, udaremniła to epidemia COVID-19. Chociaż w pewnym sensie wzbogaciła ten projekt, przynosząc realne i aktualne przykłady tego, jak ważne są kompetencje medialne w obliczu wszechobecnych teorii spiskowych i fake newsów. To, że znaczna część naszego życia odbywa się obecnie w internecie, uświadamia jak ważne są kompetencje w zakresie etyki mediów.
Pomimo współpracy na odległość, zaangażowanie grupy było tak wielkie, że chyba nikt nie spodziewała się tego po szkoleniu online. Skoncentrowano się głównie na zagadnieniu, jak promować w internecie pozytywną narrację, tak by nie narażać jej na negatywne i antydemokratyczne wpływy. Na platformie Zoom uczestnicy dyskutowali na temat dyskryminacji, mowy nienawiści i wolności wypowiedzi w przestrzeni cyfrowej. Jeden z uczestników szkolenia trafnie zauważył, że „o dziwo, tam, gdzie mamy więcej odwagi do rozmowy, mamy tendencję do milczenia w obliczu nieetycznego zachowania”.
Mowie nienawiści, jako jednej z największych niebezpieczeństw w przestrzeni wirtualnej, poświęcono szczególnie wiele uwagi. Najpierw uczestnicy projektu próbowali zdefiniować, które grupy społeczne są szczególnie narażone na nienawiść w internecie i jakie stereotypy dominują, zwłaszcza w przestrzeni wirtualnej. Wykorzystano do tego przemówienie nigeryjskiej pisarki Chimamandy Ngozi Adichie, wygłoszone w ramach Ted Talk i udostępnione w kanale YouTube (https://www.ted.com/talks/chimamanda_ngozi_adichie_the_danger_of_a_single_story/transcript?language=pl). Było ono punktem wyjścia do refleksji na temat tego, dlaczego potrzebujemy różnych narracji i jaką odpowiedzialność ponosimy jako multiplikatorzy, nawet jeśli nie powielamy stereotypów. Bazując na tym, uczestnicy szkolenia skupili się na szeregu tematów dotyczących (wirtualnej) dyskryminacji i nienawiści, która często jest skierowana przeciwko uchodźcom i migrantom. Odwołali się również do własnych historii rodzinnych, wykorzystując przy tym metodę zwaną „mapą migracji”. Było to wstępem do dyskusji podjętej w następnej części szkolenia, dotyczącej kontrrozmowy w internecie. Zagadnienie to miało w szczególności zwrócić uwagę na to, że jako użytkownicy internetu każdego dnia mamy możliwość jego demokratycznego współtworzenia i że od nas zależy tworzenie demokratycznej kultury dyskusji. Oczywiście każdy ma prawo do różnych poglądów, jest to też ideą demokracji, ale należy pamiętać, że nienawiść nie może dominować na żadnym politycznym stanowisku.
Szczególnie podczas pandemii, internet staje się ostatnim bastionem społecznych i zawodowych kontaktów oraz edukacyjną platformą. Uczyńmy tę wirtualną przestrzeń demokratyczną, taką, w której liczą się uniwersalne prawa człowieka.
Koordynatorka projektu: Charlotte Lohmann
Projekt powstał przy współpracy z Berghof Foundation i Kreisau-Initiative e. V. i został sfinansowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej i Fundację Konrada Adenauera.
