22. Seminarium Miejsc Pamięci w Krzyżowej – podsumowanie

Zakończyło się 22. Seminarium Miejsc Pamięci Europy Wschodniej i Zachodniej, które w dniach 19-22 marca 2025 r. zgromadziło w Krzyżowej ekspertów i ekspertki, badaczy oraz przedstawicieli instytucji pamięci z całej Europy. Tegoroczna edycja poświęcona była roli obrazów i fotografii w kształtowaniu pamięci historycznej, a także wyzwaniom, jakie niesie współczesna era cyfrowa i rozwój sztucznej inteligencji.

Kluczowe refleksje i dyskusje

Obrazy przemocy – panel otwierający, który skupił się na interpretacji zdjęć dokumentujących zbrodnie wojenne. Jak zauważyła jedna z osób: „Jest wiele zdjęć, które nie pokazują cierpienia na pierwszy rzut oka, ale trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, jak je zinterpretować.”

Obrazy obozów – dyskusja nad dokumentacją wizualną miejsc kaźni i jej wpływem na pamięć zbiorową.

Obrazy okupacji – rozmowa o fotograficznym zapisie doświadczeń okupacyjnych i ich wykorzystaniu w budowaniu narracji historycznych. Eksperci zwrócili uwagę na zagrożenia wynikające z manipulacji obrazami, zaznaczając, że „propaganda ma moc tylko wtedy, kiedy nie znamy historii.”

Radzieckie pomniki – temat obecności i usuwania radzieckich monumentów w przestrzeni publicznej oraz ich roli w pamięci historycznej po 1990 roku.

Wizyta studyjna we Wrocławiu – uczestnicy mieli okazję przeanalizować zmiany w postrzeganiu pomników przed i po 1989 roku.

Pojednanie i pamięć wizualna – panel kończący, w którym omówiono znaczenie gestów pojednania i ich obrazów w debacie publicznej.

Wyzwania na przyszłość

W obliczu dynamicznych zmian geopolitycznych podkreślano, jak kluczowe jest dokumentowanie rzeczywistości przez instytucje pamięci: „W związku z tym, co teraz dzieje się na świecie, europejskie muzea jeszcze mocniej muszą dokumentować rzeczywistość.” 

Dziękujemy wszystkim uczestniczkom i uczestnikom za inspirujące dyskusje i wspólne refleksje. Mamy nadzieję, że tegoroczne spotkanie przyczyni się do dalszej współpracy międzynarodowej i lepszego zrozumienia roli obrazów w budowaniu pamięci zbiorowej.

Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Kompleksowa obsługa programu upamiętniania 80. rocznicy zakończenia drugiej wojny światowej i upamiętnienia działań związanych z przezwyciężeniem konsekwencji wojny w Europie, realizowanego w Krzyżowej”.