Bevor wir final ein Projekt realisieren, liegen bereits Monate harter Arbeit hinter uns. Vor knapp einem Jahr haben wir, die Krzyzowa-Stiftung und unser Partner, die Kreisau-Initiative e.V., den NETTZ-Förderpreis gewonnen. Ausgezeichnet wurde das Projekt #CreatingSpace A digital future with ethics in mind. Der Ausgangspunkt für das Projekt war, dass wir als Bildungsträger in der politischen Bildung verstärkt den Bedarf sehen, politische Bildung und Medienkompetenz nicht mehr getrennt zu betrachten. Vielmehr gibt es einen klaren Handlungsbedarf, Medienkompetenz um eine digitale Medienethik-Kompetenz zu erweitern.
Zuerst der Preis, dann fand erfolgreich das Kick-Off Event im Dezember 2019 zu den Themen der digitalen Ethik in Kreisau statt. Voller Tatendrang gingen wir dann in die Konzeption, um die Projektreihe im Jahr 2020 fortzusetzen. Die Teilnehmer*innen wurden rekrutiert und die Finanzierung war gesichert und nanu, dann kam Corona und die Frage stand im Raum: Trauen wir uns, es online zu tun? YES!
Nach einem organisatorischen Marathon und dank der Flexibilität unserer Sponsoren, der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit und der Konrad-Adenauer-Stiftung sowie der Teilnehmer*innen war nach einigen Tagen intensiver Arbeit das Konzept für das Online-Training fertig.
Nun folgt ein Interview mit Agnieszka Zeganska und Charlotte Lohmann, beide Bildungsreferentinnen der IJBS Krzyzowa, sie erzählen uns wie sie das Online Training erlebt haben. Das Besondere an dem Interview ist, dass es auf Deutsch und Polnisch geführt wurde, denn das ist die Realität, in der die IJBS in Kreisau arbeitet. In unserer täglichen Arbeit sind wir tagtäglich von verschiedenen Sprachen umgeben, die uns wie ein Kleidungsstück umgeben, das man gerne trägt. Man gewöhnt sich daran und will es nicht mehr ausziehen.
Wir möchten die Magie der Sprachenvielfalt mit Ihnen teilen:
Agnieszka: Jaka była Twoja motywacja, żeby kontynuować realizację projektu już teraz, zamiast przenieść ją na czasy “po Koronie”?
Charlotte: Es war ein klarer und schneller Impuls, der mir in den Kopf schoss, als ich den Teilnehmer*innen die Absage für das geplante Projekt schrieb: Wir sprechen über digitale Ethik, ein Thema, das gerade in der Corona Zeit die Aktualität und Wichtigkeit unterstreicht und unser Training wird absagt? Nein, NEIN NEIN. Das wäre falsch, aber wenn ich ehrlich bin, habe ich die Vorbereitung und die Arbeit völlig unterschätzt, aber ich finde alles, was mit digitalen und neuen Medien zu tun hat, super spannend, ja, dafür schlägt mein Herz, und eigentlich fand ich den Gedanken wirklich lustig und reizend, dass ich von meiner Küche aus ein Training mit Multiplikator*innen aus der Ukraine, Polen und Deutschland leiten werde. Ja, und natürlich ist das Thema digitale Ethik extrem wichtig, und wäre es nicht falsch, im virtuellen Raum keine Plattform für das Lernen und den Austausch von Ideen anzubieten? Was wir brauchen, und Corona hat dies noch einmal bekräftigt, ist ein Wertegerüst, das im virtuellen Raum anwendbar ist und Orientierung gibt. Sonst fliegt uns das Internet bald um die Ohren.
Charlotte: Warum ist es wichtig, wenn Du ein Online-Training leitest, zu fragen, was die Teilnehmer*innen zum Frühstück gegessen haben?
Agnieszka: Wydaje mi się, że bardzo istotne jest, by na początku jakiegokolwiek szkolenia, nawiązać osobisty kontakt z uczestnikami zanim przejdziemy do merytorycznej części warsztatu. Jest to jeden z najtrudniejszych aspektów szkolenia online, ponieważ w przestrzeni wirtualnej brakuje wspólnych posiłków, wspólnego czasu w sali seminaryjnej, gdy czekamy, by trener rozpoczął zajęcia. Mówienie o śniadaniu jest zaproszeniem do domów uczestników, do ich prywatnego życia. A temat śniadania, mimo że wręcz banalny, może gładko otworzyć przestrzeń na zabawną rozmowę, porównania i znalezienie wspólnych preferencji.
Drugim aspektem wynikającym z moich obserwacji jest ogólna trudność w prezentowaniu siebie na początku każdego szkolenia. Wraz z przejściem do przestrzeni wirtualnej czas, który mamy na te prezentacje, musi zostać skrócony, więc proste, zabawne pytanie o ostatni posiłek ułatwia przyspieszenie tego procesu oraz trzymanie się jednego tematu.
Agnieszka: Jakie było największe wyzwanie dla Ciebie w organizacji i/lub prowadzeniu webinarów?
Charlotte: Die Kleiderauswahl. Nein, das war ein Witz. Tatsächlich war es für mich unglaublich wichtig, dass die Teilnehmer davon überzeugt sind, es online zu tun, und dass sie keine Angst vor all den verschiedenen Tools haben. Aber da es mein erstes Mal war, fühlte ich mich auch nicht 100% sicher, und ich hoffte sehr, dass niemand meine Unsicherheit bemerken würde. Davor hatte ich Angst, also organisierten wir ein Vorbereitungstreffen, um den Teilnehmern (und mir) die Angst zu nehmen, das war großartig! Und es war wirklich schön zu beobachten, wie die Teilnehmer, genau wie ich, jeden Tag mehr und mehr lernten, wie man mit den digitalen Werkzeugen umgeht, und am Ende waren alle entspannt. Übrigens war die Gruppendynamik auch ein großes Sorgenkind von mir, wie soll das digital funktionieren? Und es war so toll! Auch dank der Gruppe haben wir es wirklich geschafft, eine Gruppendynamik aufzubauen, darauf bin ich besonders stolz.. Wussten Sie, dass man mit Harry-Potter-Musik und digitalen Energizern ein tolles Gruppengefühl erzeugen kann? Nein, ich auch nicht! :)
Charlotte: Warst Du ängstlich oder nervös, bevor Du das Online-Training geleitet hast?
Agnieszka: Byłam przerażona. W codziennych działaniach podczas wymian młodzieżowych i seminariów międzynarodowych, które prowadzimy w MDSM w Krzyżowej, dobre relacje z uczestniczkami i uczestnikami, ruch, wymiana myśli oraz metody edukacji pozaformalnej oparte na bezpośrednim kontakcie i działaniu są podstawą, by spotkanie było owocne. I choć każdy projekt to wielodniowe lub czasem wielotygodniowe przygotowania, w nagłych sytuacjach elastyczność i umiejętność improwizacji bywa kluczowa.
A teraz nagle musiałam od zera zaprojektować nowe metody na nowych narzędziach, wiedząc, że nie mogę narysować potrzebnej ilustracji markerem na tablicy. Jak zrobić wizualną burzę mózgów, gdy nie mam kolorowych karteczek? Jaki ruch zaproponować, by nie było dziwnie? Jak zaprosić uczestniczki i uczestników do pracy w małych grupach? Po kilku dniach zastanawiania się jak to zrobić, spędziłam następnie osiem godzin, na przygotowaniu godzinnego webinarium na temat doskonale mi znany! I wiedziałam, że nie będzie przestrzeni na improwizację: wszystkie slajdy, aplikacje, obrazy, filmy linki musiały być gotowe wcześniej – muszę więc przyznać, że proces przygotowania był bardzo stresujący.
Drugą stresującą sprawą, już w czasie prowadzenia webinaru był fakt, że gdy udostępniam swój ekran, przestaję widzieć uczestniczki i uczestników, których jedocześnie nie słyszę, ponieważ często się wyciszają, żeby nie przeszkadzać. Brakowało mi w związku z tym takiej reakcji, czy rzeczy, które mówię są zrozumiałe i ciekawe? Informacja zwrotna jest dla mnie bardzo ważną sprawą, a w wypadku szkolenia online dostałam ją dopiero po projekcie.
Agnieszka: Który aspekt był dla Ciebie najbardziej satysfakcjonujący?
Charlotte: Die Frage, die ich mir vorher gestellt habe und mir noch immer stelle, ist, wie tief kann ein Online-Training gehen? Ich habe diese Frage noch nicht zu 100% beantwortet, aber nach der Erfahrung bin ich mir sicher, dass man auch tiefe Lernziele erreichen kann. Wir haben so viele Workshop-Übungen gemacht, die ich nur aus dem Analogen Raum kenne, und sie haben wirklich gut funktioniert. Ein wirklich starker Moment der Gruppe war, als wir eine Antidiskriminierungs-Methode durchgeführt haben und dann im Plenum über die Übung reflektierten. Ich bekomme immer noch Gänsehaut, wenn ich daran denke, wie tief und spannend diese Diskussion war.
Ein weiterer Moment war, als eine Teilnehmerin am 3. Tag sagte, dass sie seit dem zweiten Tag das Gefühl habe, wenn sie abends ihren Laptop schließt, freue sie sich wirklich auf den nächsten Tag. Das war schön!
Charlotte: Was war der lustigste Moment während des Trainings? Und wie fühltest Du Dich nach Abschluss des Trainings?
Agnieszka: W sumie to mam w głowie dwie takie rzeczy :) Ogromną przyjemność sprawiło mi przeprowadzenie metody „Którym kotem jesteś?” opartej na popularnym memie. Ponieważ moje webinarium odbywało się o sobotni wieczór o 19.00, wiedziałam, że muszę zacząć z dobrą atmosferą – w związku z tym pokazałam uczestnikom zdjęcia 9 kotów w śmiesznych pozach i zapytałam, którym kotem są w tym momencie. To co bardzo mi się podobało to fakt, że „koci numer” został z nami do końca projektu. W różnych momentach szkolenia uczestnicy mówili nagle „Ech, czuję się jak kot numer 7”.
Drugim zabawnym elementem było coś, co stało się możliwe dzięki aplikacji: ludzie pojawiali się i znikali, gdy dzieliłyśmy ich na grupy, by pracowali w wirtualnych pokojach. Ogromnie spodobał mi się wtedy Twój pomysł, by w tle tego procesu puścić magiczną muzykę z filmu “Harry Potter”. Było to zabawne, ale również wytworzyło poczucie wspólnoty i to jest jednocześnie najważniejsze uczucie, z którym zostaję po projekcie. Mieliśmy wiele interesujących rozmów, ale co istotniejsze, stworzyliśmy relację i jestem pod wrażeniem, że było to możliwe online.
Aga: Jaki był dla Ciebie najzabawniejszy moment podczas szkolenia?
Charlotte: Vielleicht ein bisschen peinlich, aber auch lustig war, dass ich die Teilnehmenden in Breakout-Sessions schickte und sie schneller fertig waren, als ich dachte, und nun ja, ich erzählte bereits, dass sie mit Zoom von Tag zu Tag sicherer wurden, also kehrten sie allein in den Hauptraum zurück, und da war ich, allein mit meinem Bildschirm und meiner Webcam den ich als Spiegel nutzte. Also als die Teilnehmer*innen zurückkamen, schminkte ich mich gerade. :)
